NLVOW doet mee in Europese juridische kwesties

Het is jammer dat we ons recht ook daadwerkelijk onder de aandacht moeten brengen. 

Rechtszaken in Nederland
Een aantal nationale zaken zijn in Nederland nog niet, of met beperkt succes in gang gezet. Dat gaat over kwesties die onze Rijksoverheid stelt, maar betwistbaar zijn: 
-    plannen met 1 of 2 windturbines zouden nog wel gebruik mogen maken van regels uit het Activiteitenbesluit, 
-    gemeenten zouden in het huidige vacuüm zelf normen mogen vaststellen (zonder uitgebreide m.e.r.), 
-    bestaande windparken of in bouw zouden niet stilgelegd mogen worden,
-    een RES-bieding zou geen Plan-m.e.r. behoeven
-    ook heeft de Rijksoverheid het zo gek weten te maken dat een m.e.r.-plicht voor Projecten met minder dan maar liefst 20 windturbines niet nodig zou zijn, terwijl al snel de hand wordt gelicht met de m.e.r-beoordelingsplicht voor kleinere windparken, via een mini-namaak-m.e.r. 

Het is tegen zo’n ontwijkende overheid moeilijk om rechtszaken te beginnen, waar het er op lijkt dat zelfs het recht en de Raad van State menen “Parijs” ten dienste te moeten staan, in doel en middelen. Gelukkig lijkt het inzicht te groeien dat de doelen van de energietransitie ook zijn te bereiken zonder hinder en schade voor omwonenden. Maar vooralsnog lijken rechtszaken in Nederland een riskante investering van tijd en geld.

Recht in Europa
Vandaar dat het NLVOW actief deelneemt in acties die met meerdere Europese organisaties in gang worden gezet. Dat heeft voordelen van elkaar voorzien van (nieuwe) informatie, gezamenlijk een (nog) hogere macht aanroepen, maar ook van het delen van proceskosten. Er doen groeperingen mee uit vooralsnog Ierland, Duitsland, Zweden, Frankrijk, België (Vlaanderen en Wallonië). Maar er zijn contacten met andere landen. In de lopende acties moet veelal eerst een “verzoek tot interne herziening” (Request to review) worden ingediend Bij de Europese Commissie. Pas bij uitblijven daarvan of onvoldoende inhoud kan eventueel een procedure bij het Europese Hof van Justitie EU volgen. Het gaat om de volgende acties:

• dec. 2021 - Aarhus - EU Commissie DG Environment – “Het op- en vaststellen van Nationale Energie- en Klimaatplannen (NECP’s) is niet verlopen volgens de Aarhus-regels van informatie, inspraak, vroegtijdige invloed van burgers” - afgewezen 1 april 2022 – Nu gang naar EU Hof in voorbereiding
• dec 2021 - Aarhus – Europese InvesteringsBank EIB – “het co-financieren van NECP’s en projecten daarin die niet volgens Aarhus-regelingen tot stand zijn gekomen”- afgewezen 1 april 2022 – wachten op concreet geval van investeringsbijdrage aan windprojecten zonder goede MER
• febr 2022 – Aarhus - EU Commissie DG Environment– “De taxonomie die is ingevoerd in de EU-wetgeving (verordening 2020/852) stelt een vermoeden vast dat bepaalde activiteiten (zoals elektriciteitsproductie uit windenergie) een positieve bijdrage leveren aan het klimaat zonder het milieu aanzienlijk te schaden.” - in behandeling -(NLVOW deed niet mee)
• April 2022 – Aarhus – EU Commissie DG Environment  – “Overheidsbijdragen aan Windprojecten, ook kleiner dan 18 MW, moeten aantonen hoeveel wordt bijgedragen wordt aan vermijden van broeikasgas, ook in vergelijk met andere vormen van duurzame energie” – in behandeling
• Mei 2022 - Een verzoek aan de EU Commissie DG Environment  - “strengere geluidsnormen vast te stellen door ook windturbines te laten vallen onder de werking van een EU guideline voor geluid van industriële installaties, en annex verontreiniging van wiekslijtage te reguleren” -  De EC heeft dat verzoek afgewezen (nog geen aanleiding, onderzoek nodig) - (NLVOW deed niet mee) 
• Mei 2022- In vervolg hierop nu petitie/persbericht om leden van het Europese Parlement te bewerken dat ze de EU Commissie ertoe bewegen dat er toch wat wordt gedaan, vooral richting NL leden van het EP.

Al sinds 2015 heeft de NLVOW een zaak lopen via een ander kanaal, rechtstreeks bij de Nalevingscommissie van het Aarhus-Verdrag (ACCC). Daar heeft NLVOW geklaagd dat er rond windplannen en -projecten geen informatie was of niet-toegankelijk is, en de burgerparticipatie niet voldoet aan de Aarhus-regeling. Ondermeer de wording van de geluidsbepalingen in het Activiteitenbesluit gelden als voorbeeld. Die commissie doet slechts ongeveer 1 stapje per jaar, Nederland beantwoordt vragen vaag en kort maar met mooie woorden van processen van slechts zeer onlangs. Albert Koers heeft in 2021 nog zeer uitvoering (oudere) voorbeelden aangedragen. Het is tekenend of hoopvol dat de ACCC en onze Rijksoverheid voor soortgelijke zaken van bijv. Greenpeace uit 2014 (!) wel bezig is op platformparticipatie.nl.

Effectiviteit
Duidelijk is uit de antwoordteksten en de voortgang dat zowel de Nalevingscommissie ACCC als de Europese Commissie al deze rechten van burgers op naleving van het Verdrag van Aarhus traineren, om zo ten eerste tijd te winnen en ten tweede ons af te schrikken. Windenergie bekritiseren is een taboe, zoals het ook was bij onze Raad van State. Maar misschien kan het kantelen, zodra het inzicht komt dat de energietransitie ook kan met behoud van normale burgerrechten. Daarom moeten we ons recht ook daadwerkelijk onder de aandacht brengen. Blijft zowel in Nederland als in Europa telkens de vraag of onze vrijwilligerstijd en de advocaatkosten opwegen tegen de tijdige kansen op aandacht en succes. 

Wat in ieder geval kan is onze Tweede Kamer en het Europese Parlement benaderen met de door omwonenden van windenergie ondervonden problemen.

Informatie:
Europese Commissie : https://ec.europa.eu/environment/aarhus/requests.htm , nrs 49 t/m 58, en 63 
ACCC : https://unece.org/env/pp/cc/accc.c.2015.133_netherlands 
Website Europese belangengroepen: https://www.epaw.org

Artikelen NLVOW:
kamervragen-volt-over-de-smb-richtlijn-van-de-eu 
in-nederland-zijn-omwonenden-vogelvrij-als-het-om-geluidsoverlast-van 
de-commissie-voor-de-mer-bij-windprojecten 
voortgang-aarhus-proces-bij-het-vn-compliance-committee 
brieven-van-nlvow-aan-eu-en-eib