De windbranche heeft nu voldoende overwinst ten behoeve van omwonenden

Gratis hoge stroomprijzen

Sinds november verkopen wind- en zonneparken stroom tegen prijzen (nu gemiddeld 24 cent/kWh) die veel hoger liggen dan de SDE-subsidie (2021 bijv ca 6 cent/kWh). Dat is mooi voor burgers, want er hoeft geen subsidie te worden uitgekeerd.

Stel dat die 6 cent/kWh volgens de SDE-mensen inderdaad de kostprijs is, met een door SDE gegund rendement van 10% op eigen vermogen. Dat klopt, want al bij dat verkoopbedrag steken banken 80-90% vreemd vermogen in wind- en energieparken. Maar dan steekt een windpark nu dus 18 cent/kWh in zijn zak zonder er iets voor te hebben moeten doen.

Bron: https://nieuwestroom.nl/epex-apx-handelsbeurs/ 

Voor elke windturbine van gemiddeld 3MW met jaarproductie van stel 9000 MWh per jaar, komt die 18 cent/kWh zo orde 1.6 miljoen euro per jaar binnen bij de exploitant, bij amper verhoogde kosten. De windturbine kostte aan begininvestering orde 4 miljoen euro, dus in minder dan drie jaar tijd is de begininvestering al terugverdiend !

Nieuwe klanten van energieleveranciers gaan 40 cent/kWh betalen (incl transport, aansluiting en belastingen). Indien duurzame energie gewoon aan SDE-prijs werd verkocht 1) is dat met belastingen e.d. 27 cent/kWh die burgers dan hadden moeten betalen voor elektriciteit. Zo betalen burgers met nieuwe leveringscontracten nu 8 cent/kWh mee aan de overwinsten bij de exploitanten van wind- en zonneparken. En betalen ze gemiddeld 5 cent/kWh mee aan wat onze overheid mooi in de zak steekt uit belastingen.

De regering heeft dit intussen onderkend (kamervragen), en denkt aan een z.g. “windfall-taks” (wat een naam, zie bijlagen),  maar het is raar dat de kamerbrief meldt om pas in augustus met een antwoord te komen en nu reeds allerhande bezwaren opwerpt tegen een “meevallersbelasting” of “solidariteitsheffing”. De overheid was echter gewoon te laat met het maximeren van inkomsten: de SDE-target leidt tot break-even, meer is niet nodig, en het overschot had als negatieve SDE geïncasseerd kunnen worden door dezelfde overheid (contract for difference).

Het is niet te verwachten dat de huidige hoge energieprijzen binnen een jaar weer zullen dalen tot "normaal". Dan is eerst verdere energietransitie nodig, zoals realisatie van wind op zee en import van waterstof uit zonnestroom uit zonrijke gebieden. En daarom moet en kan er nu iets worden gedaan aan deze oneerlijke situatie.

Belang van Omwonenden

Elke woning betaalt dus mee aan de overwinsten van energieproducenten, windparkexploitanten, energiebedrijven. Dat betreft het huishoudboekje van alle woningen in Nederland. Maar voor het belang van omwonenden geldt:

• Er is voorlopig meer dan voldoende financiële ruimte om te komen tot meer eerlijke verdeling van baten en lasten. Als de tegemoetkoming in planschade (waardedaling van woningen bij windparken) nu niet eens eerlijk verloopt, volgens marktwaarden zoals de wet en Funda die stelt, dan heeft het geen zin bewoners een financiële participatie aan te bieden waarmee ze zelf kunnen participeren in een windpark. Eerst moet vergoed worden om op gelijk niveau te komen als alle andere woningen op grotere afstand.
• De windbranche werkt niet zelfregulerend. Ze klagen over kosten van naderingsdetectie waarmee de rode obstakelverlichting meestal uit kan staan, zodat de regering die donkere nachten nog steeds niet verplicht stelt, laat staan met terugwerkende kracht. Het kost orde 50.000 euro om geen rode lampen op een park te hebben, en dat is nu peanuts geworden.
• De "tegemoetkoming" voor overlast in leefkwaliteit aan omwonenden (soms participatie genoemd) ligt nationaal nu tussen 500 en 5.000 euro per woning per jaar.  Het verschil met vergoeding aan grondeigenaren (30.000 tot 50.000 euro per jaar per windturbine) kan nu eindelijk gedicht worden.
• Het geluid van de Industriële windturbines kan nu eindelijk in lijn worden gebracht met normale industrie. Er is voldoende ruimte om des avonds en 's nachts de produktie van windturbines te limiteren tot bijv 70%, waarmee een strengere norm voor avond (tuin, terras) en nacht (slaapkamer met open raam) betaalbaar is geworden. Dit gaat dus veel verder dan de niet handhaafbare "stille modussen" die nu aangewend worden om dichter bij woningen te mogen bouwen.
• Het wordt tijd dat de Gedragscode Wind op Land en de Gedragscode Zon op Land worden aangescherpt. En dat gemeenten en Provincies de toepassing van deze Branche-afspraken ook verplicht stelt aan niet-branche leden en met name buitenlandse ontwikkelaars.
• Het oprichten van een Energiepark op Land is nu zo lucratief, dat elke vorm van markt-beïnvloeding door de overheid niet meer nodig is. Het is al vele jaren reeds een aanbod gedreven markt, geïnteresseerde ontwikkelaars (commercieel en via een Cooperatie) zijn er meer dan voldoende. Zij roepen zelfs om aanbesteding van mogelijke locaties (tenders zoals op zee), om elkaar maar niet langer te hoeven beconcurreren. 

In plaats van een "windfall-taks" zijn er dus andere manieren om de overwinsten anders te herverdelen, namelijk eindelijk eens ten gunste van de overlast die Omwonenden van windturbines al jaren incasseren. Door die bron van weerstand en "Nimby" weg te nemen, kan de energietransitie pas werkelijk op snelheid komen.

We hebben het dan nog niet gehad over andere subsidiering van de overheid aan de energieproducenten, zoals uitkoop van Eon in Zweden door 3 miljard euro via staatsbedrijf Vattenfall, om een kerncentrale aldaar te kunnen sluiten. De politiek in Nederland en Europa heeft veel geld over voor haar nodeloze ambities. Besteed het liever aan burgers, zodat de energietransitie niet langer verdacht, maar gedragen kan worden.

1) bijv ca 6 cent/kWh zoals economisch was gepland, en bij orde 40% duurzame elektriciteit (juni 2022), had de waarde op de EPEX/APX niet 24 cent/kWh geweest, maar 24-40%*18= 16 cent/kWh.