Een kort geding heeft niet geholpen

Meerdere provincies zetten de Regionale Energie Strategie (RES) voort op eigen gezag, waarbij dat in verschillende gevallen tegen het beleid van de betreffende gemeenten in gaat. Bij het voorgenomen windpark Echteld-Lienden in Gelderland zag de NLVOW dat getallen van een RES-bieding naar eigen inzicht werden geïnterpreteerd. 

De provincie Gelderland stelde dat het behalen van de landelijke RES-doelstelling, 35 TWh/jaar, reden was om voornemens te zijn begin september 2025 een vergunning te verlenen voor 7 windturbines van windpark Echteld-Lienden, waaronder in gemeente Buren. En dat tegen een bieding zonder wind van de gemeente Buren in. Daarnaast is gebleken dat de doelstelling voor 2030 van 35 TWh/jaar voor zon en wind op land onder wetgeving van het Klimaatakkoord uit 2019 al is behaald. 

Een kort geding daarover, dat 28 augustus jl. diende aan de rechtbank van Arnhem, heeft helaas niet geholpen om een onbehoorlijke voorgenomen vergunningverlening tegen te gaan.

Het bijzondere daaraan is dat de NLVOW ervoor heeft gekozen geen bestuursrechtelijke, maar een civielrechtelijke procedure in te gaan tegen de provincie Gelderland. Omdat er nog geen besluit ligt, is dat de enige manier om recht te vragen. En omdat anders gewacht moet worden op vergunningverlening, verwacht begin september, waarna een bestuursrechtelijk beroep ingesteld kan worden bij de Raad van State. Maar dan is de vergunning al verleend en oordeelt de Raad van State, zoals vaker vertoond, mild over de commerciële belangen en daarmee in het voordeel van de vergunninghouder. Recentelijk nog oordeelde een rechter een windpark onwettig, maar kon om reden van commercieel belang de exploitant (vergunninghouder) gewoon verder. Dit was voor de NLVOW precies de reden van urgentie voor dit kort geding. 

De Rechtbank Arnhem erkende die urgentie en erkende - ondanks de vele argumenten van de provincie Gelderland - dat de NLVOW als algemene NGO wel degelijk ontvankelijk was, onafhankelijk of en hoeveel leden erbij betrokken zijn. 

Met betrekking tot de bevoegdheid van de provincie Gelderland bij het beoogd windpark Echteld Lienden, beargumenteerden de advocaten van Pels Rijcken namens provincie Gelderland dat onder artikel 9c van de Electriciteitswet uit 1998 de provincie bevoegd is bij windparken vanaf vermogen van 5 MW tot vermogen van 100 MW. Dat betwiste de NLVOW ook niet. Die bevoegdheid heeft de provincie, maar wel onder de wetgeving van het Klimaatakkoord uit 2019. Daarin staat vastgelegd dat voor zon en wind op land een doel geldt van 35 TWh/jaar, daarna dienen windturbines op zee geplaatst. Het doel is behaald, wat ook door Pels Rijcken tijdens de zitting niet betwist werd. De vraag die dan overblijft en aan de rechtbank werd voorgelegd; gebruikt de provincie Gelderland het bevoegd gezag rechtmatig om tegen wetgeving van het Klimaatakkoord in te handelen door alsnog vergunningen voor windturbines op land af te geven.

De Rechtbank deed daarover echter geen specifieke uitspraak en oordeelde dat de NLVOW kon wachten tot na vergunningverlening, omdat volgens het pleidooi van Pels Rijcken namens de provincie Gelderland een rechtsgang bij de Raad van State, al of niet met voorzieningsaanvraag, met "voldoende waarborgen" zou zijn "omkleed".

In de zitting heeft Pels Rijcken namens de provincie dus niet langer betoogd dat de 35 TWh/jaar nog niet zou zijn bereikt. Zij lieten ook het mistige getal van 55% van CO2-reductie verder achterwege. Wel wisten zij een mist op te trekken over het RES-bod 1.0 van de RES-Regio Rivierenland. Daarin gold een aanbod van 1.2 TWh/jaar, met de uitdrukkelijke opmerking dat in dat aanbod geen windpark in de gemeente Buren werd betrokken.

De Rechtbank heeft niet blijk gegeven te onderkennen dat het regiobod van 1.2 TWh helemaal niet is gewijzigd omdat na weglaten wind in Buren er nog steeds voldoende reserve in het bod aanwezig was. Maar vooral niet begrepen dat het niet gaat om het regiobod maar om het landelijke totaal van meer dan 35 TWh/jaar.

Daaruit blijkt wederom dat de vele stapels zeer technische informatie vanuit de overheid niet snel kunnen landen bij in dit geval ook een rechtbank bij foutieve informatieverstrekking van de provincie. Voor de Rechtbank was dit van minder belang en vond dat de beoordeling van de 35 TWh kwestie thuishoort bij het Bestuursrecht.

Daarmee duurt de misleidende opdruk vanuit provincies naar hun gemeenten en RES-regio's helaas verder voort. Alsof in plaats van het Klimaatakkoord (NPRES/PBL) de Provincies de hoeders zijn van de volgens sommigen democratische RES-biedingen tot 55 TWh. Alsof verdergaande ambities van NPRES en de Provincies een legale basis zouden hebben. 

Nee, volgens de NLVOW en de Tweede Kamer, alsook minister Hermans, is de RES, geheel achterhaald omdat is afgesproken in het Klimaatakkoord dat voor verdergaande ambities eerst gebruik gemaakt wordt van mogelijkheden van Wind op Zee en kleinschalig zon. In beantwoording op kamervragen noemt ook minister Hermans dit en onlangs werd een motie in de tweede kamer aangenomen dat stelt dat de RES beëindigd wordt (per 2030 en zoveel eerder als mogelijk). 

Maar hoe kunnen we duidelijk maken dat de hoge stress rond de ambitie, het streven, van de RES-biedingen boven de 35 TWh overbodig is? En hoe de energietransitie volop onder wetgeving van het Klimaatakkoord verder kan zonder extra wind op land?